همدان پرس؛ تاريك دره نيز به دو شاخه تقسيم مي‌گردد: در شاخه شرقي آن، تاسيسات پيست اسكي تاريك دره احداث شده و در ضلع غربي تاريك دره، در خط‌الرأس گردنه (گدوك)، جاده ماشين رو جديد با راه كاروان رو قديمي يكي مي‌شود. اين دره عصر هخامنشيان، شروع جاده هگمتانه – استخر، معروف به “جاده شاهي“ بوده، كه هگمتانه را از طريق پيچ و خم‌هاي تاريك دره، گدوك (دره)، ورد آورد عليا، شهرستانه، اشتران به تويسركان، نهاوند، كرمانشاه، لرستان، تخت جمشيد و فارس مرتبط مي‌ساخته است.
اين راه، همچنين يكي از راه‌هاي ارتباطي همدان به غرب و جنوب كشور (و ميانرودان) يا بين‌النهرين (عراق امروزي) بوده است. به سبب آنكه هگمتانه، پايتخت تابستاني هخامنشيان بوده و در مسير جاده شاهي قرار داشته است، داريوش اول هخامنشي پس از اتمام كار سنگ نبشته‌هاي بيستون، دستور نقر كتيبه كنوني گنجنامه را داده است. پس از او فرزندش خشايار شاه نيز به پيروي از او كتيبه‌اي در سمت راست و كمي پايين‌تر از سنگ نبشته پدر، بر جاي گذارده است. (حدود 500 سال ق.م)
هر يك از كتيبه‌ها به سه زبان، در سه ستون و 20 سطر، روي صخره‌اي بزرگ حك شده كه در ستون دست چپ، متن فارسي باستان، ستون وسط؛ عيلامي يا شوشي و ستون دست راست كتيبه‌ها، به زبان بابلي يا اكدي و هر سه به خط ميخي مادي يا هخامنشي مي‌باشند. اولين واژه ستوني كه به فارسي باستاني حك شده، كلمه “baga“ به معني خداست.
در تاريخ معاصر، ايران شناسان بسياري در صدد ترجمه متون كتيبه‌هاي گنجنامه بوده‌اند كه “ اوژن فلاندن“ باستان شناس فرانسوي و “پاسكال كست“ (1840 و 1841 ميلادي ) دستيارش، از آن جمله‌اند. ولي عاقبت “سر هنري راولينسن“ انگليسي موفق شد رمز خط ميخي پارسي باستان را كشف نمايد و سرانجام اين پندار مردم كه اين كتيبه‌ها را راز مكتوب يك گنج پنهان تصور مي‌كردند، با كشف رازهايي از تاريخ باستان اين سرزمين تعبير شد و اينك ترجمه سنگ نبشته داريوش هخامنشي:
«خداي بزرگ است اهورامزدا كه اين سرزمين را آفريد، كه مردم را آفريد، كه شادي را براي مردم آفريد، كه داريوش را شاه كرد، يگانه شاه از ميان شاهان بسيار و يگانه فرمانروا از ميان فرمانروايان بسيار.
من (هستم) داريوش، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه كشورهاي با ملت‌هاي بسيار، شاه اين سرزمين بزرگ دور دست پهناور، پسر ويشتاسب هخامنشي.»
متن هر دو كتيبه يكي است، فقط در كتيبه خشايار شاه به جاي داريوش، خشايارشاه آمده و به جاي ويشتاسب، داريوش و عبارت “hyah maoistah baganam“ به معني “ كه بزرگترين خدايان است“، در كتيبه خشايارشاه آمده است. اين كتيبه‌ها از ديرباز تاكنون نام‌هاي گوناگوني به خود گرفته‌اند.
ابن فقيه همداني، در سال 290 هجري، در كتاب “ اخبار البلدان“ از آن به عنوان “تب نابر“ نام برده است و اسامي ديگر عبارتند از “سنگ نبشته“ ، “نبشت خدايان“،“كتيبه‌هاي الوند“، “جنگ نامه“ و “گنجنامه“ كه دو نام آخر در سده‌هاي اخير مصطلح شده‌اند.
اين اثر طي شماره 92 مورخ 15دي ماه1310 در فهرست آثار تاريخي و ملي ايران به ثبت رسيده است. در سال 1373 نيز ترجمه‌هاي فارسي و انگليسي هر دو كتيبه روي دو تخته سنگ خارا كنده كاري شده و در ضلع ديگر محوطه گنجنامه قرار داده شده است / هگمتانه | 
تاريك دره، مبدا جاده شاهي همدان