به گزارش همدان پرس؛ ایلنا نوشت: سعید قاسمی نژاد باستان‌شناس و پژوهشگر میراث‌فرهنگی گفت: «در مسیر محوطه خراشیده شده در چهارباغ عباسی اصفهان برای عبور کابل برق، گورستانی باستانی قرار دارد که به گورستان هزارساله آبخشان یا آب پخشان اصفهان مشهور است، تخریب شده و لایه‌های تاریخی آن از بین رفته است.»
اداره برق اصفهان در اقدامی بدون هماهنگی و استعلام از اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان، گورستان باستانی شهر اصفهان زیر سنگفرش‌های خیابان چهارباغ عباسی این شهر را زیر و رو کرد و در این عملیات حجم زیادی سفال و اسکلت‌های انسانی از دل خاک بیرون آمد.
براساس اعلام اداره کل میراث فرهنگی اصفهان، این اقدام برای عبور کابل برق از میان خیابان چهارباغ اصفهان و بصورت خودسرانه صورت گرفته است که بلافاصله پس از انتشار تصاویر این اقدام در فضای مجازی و مشخص شدن آثار تاریخی در این عملیات یگان حفاظت میراث فرهنگی استان اصفهان با حضور در محل از ادامه فعالیت عمرانی جلوگیری کرد.
محوطه خراشیده شده در چهارباغ عباسی اصفهان گورستانی باستانی در این مسیر است که به گورستان هزارساله آبخشان یا آب پخشان اصفهان مشهور است تخریب و لایه‌های تاریخی را از بین برده است.
گورستان باستانی «آب بخشان» یا «مردبان» که در برخی منابع نیز با عنوان «آب بخشگان» معرفی شده به گفته سید مصلح الدین مهدوی، نویسنده کتاب «مزارات اصفهان»، قدیمی‌ترین قبرستان در شهر اصفهان است که تاریخ ضبط شده دارد.
قدیمی‌ترین قبر تاریخ دار متعلق به «شیخ ابو مسعود رازی» - ۲۵۸ ه. ق و آخرین قبر نیز مربوط به «آقا محمد مهدی ارباب» در سال ۱۳۱۴ است.
این قبرستان در محدوده اطراف «شهداء» فعلی یا «میدان پهلوی» سابق قرار داشته و تا سال ۱۳۱۴ قبرستانی وسیع بود.
سعید قاسمی نژاد باستان‌شناس و پژوهشگر میراث‌فرهنگی در این رابطه می‌گوید: سال ۱۳۱۴ در هنگام احداث میدان شهداء و خیابانهای منتهی به آن، (چهارباغ پایین، ابن سینا، فروغی، کاوه و مدرس) بطور کامل از بین رفته و به خیابان و مدرسه و درمانگاه و منازل مسکونی و مغازه تبدیل شده است.
این پژوهشگر می‌گوید: مسجد آبخشان نیز در سمت جنوب غربی میدان شهدا و انتهای کوی جوهری قرار دارد. مقبره ابو مسعود رازی در خیابان آیت الله بیدآبادی و مقبره جوهری در کنار مسجد، تنها بازمانده‌های این قبرستان است و چند سنگ قبر هم در کناره کوچه‌ها وجود داشته که به مرور ناپدید شده است.
عقیل عقیلی باستان‌شناس و کارشناس میراث فرهنگی در شهر اصفهان گفت: چند سنگ قبر نیز تا دو سه سال پیش در وسط میدان قرار داشت که فعلا بخاطر حفاری‌ها برای ایجاد مترو میدان زیر و رو شده و امید است که پس از پایان کار فرجام این سنگ‌ها نیز مثل دیگر سنگ قبرها نشود.
به گفته این کارشناس، گورستان «قبله دعا» نیز در فاصله ۳۰۰ متری این قبرستان قرار داشته که احتمالا آن نیز از فرعیات همین قبرستان بوده است.
عقیلی در خصوص چرایی نامیدن گورستان آبخشان افزود: «نهر بابا حسن» که شعبه‌ای از «مادی فدن» است از محله بیدآباد به چهارسوی علی قلی آقا می‌آید و در محدوده این قبرستان _ پشت مسجد _ به دو بخش تقسیم می‌شود و به همین دلیل نیز این نقطه را «آب بخشان» یا «آب بخشگان»، یعنی محل تقسیم آب نامیده‌اند.
این کارشناس میراث فرهنگی با اشاره به افراد مشهوری که در گورستان آب بخشان اصفهان در محل فعلی چهارباغ صفوی مدفون بودند گفت: شیخ ابو مسعود رازی، محدث بزرگ و باعث شیعه شدن مردم اصفهان در قرن سوم هجری در این گورستان در سال ۲۵۸ قمری مدفون است. همچنین حافظ ابو نُعَیم اصفهانی، محدث و مولف کتاب ذکر اخبار اصفهان و جدّ اعلای علامه مجلسی نیز در سال ۴۳۰ ه. ق در این گورستان دفن شد.
عقیلی همچنین از دفن شدن شیخ ابو اسحاق ثقفی کوفی که قبر او در وسط میدان شهدا فعلی در شهر اصفهان قرار داشت در گورستان خاکبرداری شده توسط شرکت برق اصفهان خبر داد و گفت: امیر محمود ابن امیر یمین الدوله معروف به ابن یمین فریومَدی، از شعرای بزرگ قرن هشتم هجری قمری و همچنین خواجه کمال الدین محمد بن جمال الدین اصفهانی متوفی ۹۳۵ قمری در همین گورستان دفن شده‌اند که سنگ قبر این شخصیت در یکی از کوچه‌های خیابان ابن سینا در اصفهان یافت شد.
سید روح‌الله سیدالعسگری، معاون میراث فرهنگی استان اصفهان نیز در گفتگویی که با رسانه‌ها داشت اعلام کرد: عملیات حفاری در عمق حدود یک تا یک‌ونیم متری در حال انجام بود و محدوده مورد نظر، همان منطقه‌ای باشد که در گذشته قبرستان «آب بخشان» یا «مردبان» قرار داشته و اگر اسکلت‌هایی هم در این حفاری مشاهده شده، بی‌ارتباط با آن نیست. »
سیدالعسگری تأکید کرد: «تاکنون تیم باستان‌شناسی اداره‌کل میراث فرهنگی، به همراه دکتر یگانه، از این محل بازدید داشته‌اند اما در زمان آغاز پروژه هیچ‌گونه استعلامی از سوی پیمانکار یا شهرداری صورت نگرفته است.»
معاون میراث فرهنگی استان اصفهان با اعلام اینکه مجوز حفاری اداره برق در چهارباغ اصفهان توسط شهرداری این شهر و بدون اطلاع میراث فرهنگی صادر شد افزود: همین که پروژه در محدوده‌ای با چنین حساسیت تاریخی اجرا می‌شود، می‌بایست با هماهنگی قبلی با میراث فرهنگی انجام می‌گرفت.
اگرچه ادامه پروژه اداره برق استان اصفهان توسط اداره کل میراث فرهنگی این استان متوقف شده است اما عقیل عقیلی کارشناس و فعال میراث فرهنگی در استان اصفهان به ایلنا گفت: اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان با ارسال نامه‌های خود به سازمان‌ها و ادارات دیگر مثل شهرداری، گاز، آب، برق، فاضلاب و مخابرات اعلام کرده است که از استفاده و به کارگیری ماشین آلات سنگین در بافت تاریخی اکیداً خودداری کنید اما برای نظارت دقیق و کامل بر این موضوع بایستی ناظر باستان‌شناس به کار گرفته شود، آن هم نه یک نفر بلکه چند نفر کارشناس نیاز هست، چرا که در طول شبانه روز این گونه حفریات در هر نقطه از شهر توسط هر پیمان کار یا هر سازمانی رخ می‌دهد.
