به گزارش همدان پرس؛ دکتر محمد صدر در همایش "از شفا تا قانون" بیان کرد: اما وضعیت آموزش پزشکی در گذشته، به‌ویژه در اوایل قرون هجری، کاملاً متفاوت بود چراکه در آن دوران، علم طب اغلب در انحصار خاندان‌های پزشکی قرار داشت. آموزش پزشکی تنها به فرزندان این خاندان‌ها منتقل می‌شد و ورود افراد بیرون از این خانواده‌ها به این دانش بسیار محدود یا حتی ممنوع بود.
خاندان‌هایی که در دوره ساسانی و اوایل اسلام، نقش کلیدی در انتقال طب داشتند و پزشکانشان از جایگاه سیاسی بالایی نیز برخوردار بودند.
وی ادامه داد: در آن دوران، آموزش پزشکی رسمی و ساختارمند به‌شکلی که امروز می‌شناسیم وجود نداشت. حتی در سوگندنامه بقراط نیز شرط آموزش طب، وفاداری شاگرد به استاد و رعایت اصول اخلاقی بود. آموزش گاهی به افراد غیرپزشک نیز داده می‌شد، اما فرآیند آن وابسته به روابط فردی و سنت‌های خاص بود.
دکتر صدر گفت: با ظهور تمدن اسلامی و ترجمه متون طبی یونانی به عربی، به‌ویژه آثار جالینوس، ساختار نسبی‌تری در آموزش طب پدید آمد. یکی از نقاط عطف این سیر، تألیف کتاب «فردوس الحکمه» از علی‌بن‌ربن طبری، پزشک مسیحی بود که بعدها مسلمان شد. او نخستین کسی بود که کتابی آموزشی برای فرزندش در زمینه پزشکی تألیف کرد.
وی ادامه داد: پس از آن، علی‌بن‌عباس مجوسی با نوشتن کتاب «کامل الصناعه» گامی مهم در ساختارسازی آموزش پزشکی برداشت. او در کتابش پنج روش آموزشی را معرفی کرد: تعریف مفاهیم، تقسیم‌بندی موضوعات، تحلیل اجزاء، معرفی ساختارهای مرکب و کارکرد اعضا. این روش‌ها زمینه‌ای فراهم کردند تا پزشکی به شکلی مدون آموزش داده شود.
اوج تحول در آموزش پزشکی با نگارش کتاب «قانون» توسط ابن‌سینا رقم خورد
این استادیار دانشگاه تأکید کرد: ابن‌سینا با ذهن فلسفی و نظام‌مند خود، آشفتگی‌های موجود در متون قبلی را سامان داد. او در پنج کتاب «قانون»، پزشکی را از مفاهیم پایه تا مباحث پیچیده فیزیولوژی و درمانی به‌صورت طبقه‌بندی‌شده و روشن توضیح داد. این اثر، هم در دنیای اسلام و هم در اروپا، به‌ویژه در دانشگاه‌های معتبر قرون وسطی نظیر بولونیا و مون‌پلیه، به عنوان منبع اصلی آموزش پزشکی پذیرفته شد.
استاد تاریخ پزشکی عنوان کرد که در برنامه درسی دانشگاه بولونیا در قرن پانزدهم میلادی نشان داده می‌شد که چگونه دانشجویان در سال‌های مختلف بخش‌هایی از کتاب قانون را می‌خواندند.
وی خاطرنشان کرد: پس از نگارش «قانون»، بسیاری از آثار طبی پیشین مانند کامل‌الصناعه به حاشیه رفتند، اگرچه همچنان برخی نکات مهم از جمله در حوزه جراحی در آن‌ها یافت می‌شود. با وجود این، قانون ابن‌سینا به دلیل جامعیت، دقت و انسجام علمی، به عنوان مرجع اصلی آموزش پزشکی در جهان اسلام و غرب باقی ماند و ترجمه‌های متعدد آن گواهی بر نفوذ و تاثیر شگرف این اثر ماندگار است.
