تضعیف رسوم محلی عروسی در همدان

به گزارش همدان پرس؛ نتایج یک پژوهش علمی نشان داد؛ رسوم محلی عروسی در همدان تضعیف شده و فرهنگ مصرفی نظام ‌سرمایه‌داری بر این رسوم تسلط یافته است.

در گذشـته، تـدارک جشـن عروسـی در شـهر همـدان، امـری خانگـی و غیررسـمی به شـمار می‌رفـت و بـا مشـارکت و همیـاری خانـواده و خویشـاوندان انجـام می‌شـد؛ امـا در سـال‌های اخیـر، تـدارک و برگـزاری جشـن عروسـی، بـه مراکـز و افـراد شـاغل در ایـن صنعت واگذار می‌شـود و بـرای انجام ایـن کار، قراردادهـای تجـاری تنظیـم می‌شود.

در این راستا تسلط فرهنگ کشورهای اروپایی را در برگزاری مراسم عروسی‌ در همدان شاهد هستیم و مشخص شده است که مصرف گرایی بر ساده زیستی و هویت‌های قومی و محلی در جامعه ایران و شهر همدان غلبه یافته است.

این وضعیت، نمایانگر نقش فرهنگ مصرفی در ساخت هویت عروس به سبک مدرن است و بر مصرف خودنمایانه و متظاهرانه تأکید می‌کند.

کالاها و خدمات صنعت عروسی نیز در دسته کالاهای فاخر قرار می‌گیرند و ارزش مادی آنها با فرهنگ مقتصدانه شهر همدان ناسازگار است. این تضاد با فرهنگ غالب شهر همدان، تقابل جریان‌های فرهنگی متضاد را در این شهر بیان می‌کنند.

صنعت عروسی در شهر همدان با ذائقه و سلیقه طبقات بالای اقتصادی تطابق بیشتری دارد و  در نتیجه احساس نابرابری و محرومیت نسبی را تشدید کرده است.

نفوذ صنعت عروسی به همدان، شکل برگزاری جشن عروسی را دگرگون کرده و به تضعیف فرهنگ قومی و محلی در عرصه مناسک عروسی انجامیده است.

علاوه بر تبلیغات بلاگرها و بازاریابی افراد شاغل در این صنعت، زوج‌های همدانی مانند عروس و دامادهای اقصی نقاط شهری و روستایی ایران، تحت تاثیر شبکه‌های اجتماعی، سایت‌های خارجی و شهرهای بزرگ -همانند تهران- هنجارهای جدیدی در برگزاری مراسم عروسی خلق کرده‌اند و در این رسانه‌ها، برای مراسم ازدواجشان الگوگیری و تبادل ایده‌ می‌کنند و استانداردهای برگزاری مراسم عروسی مدرن را رواج می‌دهند.

زوجین، به ویژه عروس‌ها، از طریق انتشار تصاویر مراسم عروسی در فضای مجازی، موفقیت احساسی و عاملیتشان را به نمایش می‌گذارند، خود ایده‌آلشان را نمایش می‌دهند و هنجارهای جدید را تثبیت می‌کنند.

پژوهشگران اذعان می کنندکه در شهر همدان، مقاومت‌های فرهنگی با جهت‌گیری‌های مختلفی ایجاد شده اند. یعنی یکسری افراد با گرایش‌های مدرن هستند که در برابر عروسی‌های سنتی قرار می‌گیرند و یکسری دیگر، افرادی با گرایش‌های سنتی هستند که در مقابل عروسی‌های مدرن قرار می گیرند.

این گرایش‌های متضاد شهر همدان در سبک برگزاری جشن عروسی نمایان شده است.

در جشن عروسی مدرن، زنان جوان، در قالب مقاومت‌های فرهنگی علیه پدیده‌های مذهبی از جمله حجاب، جداسازی فضای مردانه و زنانه و ممنوعیت مصرف نوشیدنی های غیرمجاز قرار گرفته و با ارزش‌های مدرن و جهانی، هم‌نوا‌ می‌شوند.

در طیف با گرایش های سنتی همدان نیز، تجاری سازی جشن عروسی با بستر اجتماعی و فرهنگی شهر همدان سازگار شده و مفهوم مصرف گرایی اسلامی را می‌سازد.

نتایج تحقیقات علمی در استان نشان می دهد: در حال حاضر عروسی به سبک مدرن یا سکولار، از سوی افراد شاغل در صنعت عروسی و زوج‌های همدانی با استقبال خوبی مواجه شده است؛ از سوی دیگر، نهادهای رسمی نیز، بر حفظ و گسترش ایدئولوژی‌های دین رسمی تأکید جدی دارند که این تقابل فرهنگی، موجب فراموشی اهمیت رسوم محلی و قومی در عروسی‌های شهر همدان شده است.

یافته‌های اخیر، با وجود تأکید به در هم آمیختگی فرهنگی، سیطره فرهنگ غرب را در مراسم عروسی همدان نشان‌ می‌دهد: مصرف گرایی با تمرکز بر نظام ‌سرمایه‌داری بر ساده‌زیستی دینی و هویت‌های قومی و محلی همدان چیره شده و این، مبین تحولات فرهنگی در شهر همدان است.

پژوهشگران پیشنهاد کرده اند با تقویت هویت محلی در صنعت عروسی، به سنت سازی مجدد و به‌روزرسانی رسوم، روی بیاوریم تا تعادل فرهنگی مطلوب بین عروسی محلی و عروسی جهان‌وطنی برقرار شود.


نویسنده: سعیده آقاخانی
منبع: مقاله صنعت عروسی در شهر همدان و تعامل و تقابل جریان‌های فرهنگی، به نویسندگی معصومه طالبی دلیر،  فردین علیخواه ،‌هاشم موسوی - نشریه پژوهش‌های جامعه شناسی معاصر