به گزارش همدان پرس؛ امروزه یکی از ارکان اساسی برنامه ریزی شهری، توجه به مشارکت آگاهانه و فعالانه شهروندان در تمامی ابعاد توسعه است.
نظام مدیریت شهری زمانی می تواند کارآمد باشد که شهروندان مشارکت آگاهانه و فعالانه ای در تمامی ابعاد توسعه شهری داشته باشند. زیرا این امر موجب می شود مشارکت شهروندان در کارهای شهری از پایداری، استمرار و مسئولیت پذیری بیشتری برخوردار شود و زمینه انجام هر چه بهتر مدیریت امور شهری و کاهش معضلات آن شود.
در سالیان اخیر، تغییر در بنیان های نظری برنامه ریزی باعث شده است که مقوله مشارکت اهمیت فراوانی بیابد. در این ارتباط برنامه ریزی مشارکتی یکی از جدیدترین رویکردهای برنامه ریزی است که بر نگرش سیستمی استوار بوده و بر این باور است که مشارکت افراد باعث تحقق واقعی مفهوم توسعه و توانمندی افراد می شود.
در جوامع پیشرفته، مشارکت مردم در برنامه های شهری نهادینه شده و حقوق و تکالیف مدیران شهری و شهروندان مشخص شده است مشارکت از طراحی برنامه ها و الگوهای علمی اجرایی تا ارائه، تأیید و تصویب، اجرا و نظارت ادامه دارد.
الگوهای برنامه ریزی مشارکتی، اعتماد شهروندان به نتایج حاصله را افزایش می دهد، میزان دقت، حساسیت و ابعاد آن را
روشن می سازد و مشارکت واقعی و هدفمند آنان را تضمین می کند. در این فرایند، مشارکت نه تنها هزینه محسوب نمی شود بلکه به ارتقاء کیفیت زندگی، آرامش و آسایش شهروندان منجر می شود.
اما نکته بسیار مهمی که باید دربرنامه های مدیریت شهری مورد توجه قرار گیرد، این است که بین وارد شدن شهروندان در مشارکت های تشریفاتی و ساختگی با مشارکت های واقعی که نشانگر قدرت تأثیر مردم در فرایند مدیریت و برنامه ریزی است، تفاوت وجود دارد بنابراین مشارکت واقعی در مدیریت شهری در واقع همان ارتباط متقابل مردم با مدیریت شهر است به صورتی که بتوانند در شهر تأثیرگذار باشند
فاکتورهای مشارکت برای شهرونداناهمیت یافتن نقش مردم در جوامع و پیدایش و تقویت نظام های مبتنی بر مردم سالاری، درس گرفتن از روندهای توسعه در دهه های گذشته ، تطابق نداشتن برنامه های مدیریت شهری با نیازها و خواسته های مردم، اهمیت یافتن فرآیند به جای محصول، توسعه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی، پیچیدگی فزاینده زندگی شهری، نداشتن توان مالی دولتها، تضعیف منافع شهروندان و جلوگیری از وابستگی جامعه به دولت، نداشتن تداوم فعالیت های توسعه و عمران و جزو آن اشاره کرد.
مشارکت شهروندان دارای مزایایی چون: سهیم شدن مردم در قدرت، افزایش سطح آگاهی های عمومی جامعه، حس مسئوایت اجتماعی و تعلق به جامعه، بهبود کیفیت طرح ها و برنامه ها، پذیرش طرح ها و برنامه ها توسط مردم، بازآموزی برنامه ریزان، دستیابی به مدیریت خوب جوامع یا همان حکمرانی خوب و جزو آن می باشد.
از این رو با این همه دلایل و مزایایی که فاکتور مشارکت برای شهروندان به دنبال دارد، برنامه ریزان، طراحان و سیاستگذاران ناگزیر به استفاده از مشارکت شهروندان در برنامه ریزی، اجرای طرح ها و مدیریت شهرها هستند. چرا که تنها از این طریق می توانند مشکلات عدیده شهری را کاهش داده و به یک الگوی بهینه مدیریتی دست پیدا کنند.
مشارکت شهروندیضرورت و اهمیت مشارکت شهروندان در مدیریت شهری را می توان اینگونه خلاصه نمود:
1. مشارکت شهروندان منجر به استفاده بهینه از ظرفیت های موجود و نیروهای توانمند شهر می گردد.
2. مشارکت، موجب افزایش شور و شوق مردم برای فعالیت هر چه بیشتر در امور شهری شده و در نتیجه قدرت سازندگی شهروندان و مدیران شهری را تقویت میکند.
3. مشارکت در مدیریت شهر موجب افزایش نوآوری و ابتکار می شود. زیرا مردم به واسطه قرارگرفتن در بطن امور)فرایند زندگی شهری درمی یابند که چگونه خواسته های خود را شناسایی و سپس الویت بندی نموده و سرانجام راه حل های پیشنهادی را ارائه نمایند.
4. به واسطه مشارکت مردم در فرایند مدیریت شهری، مدیران بهتر می توانند مسائل و نارسایی های موجود در شهر را شناخته و در جهت رفع آنها اقدامات لازم را به عمل آورند.
5. مشارکت، توانایی شهروندان را بسط و گسترش می دهد.
6. مشارکت، موجب تقویت حس تعلق مکانی و اجتماعی شهروندان به شهر و زندگی شهری می شود.
7. مشارکت، حس اعتماد و همکاری میان شهروندان و نظام مدیریت شهری را تقویت می نماید.
8. مشارکت، سازوکارهای دموکراسی شهری را از طریق تحقق وظایف و حقوق شهروندی و مدیریت شهری تقویت می کند(زالی و همکاران؛ به نقل از نجاتی حسینی)
1. اطلاع رسانی به ساکنین در مورد گزینه های موجود
2. اخذ نظرات شهروندان
3. لحاظ نمودن افکار جامعه در طرح ویا برنامه های نهایی