برومند:از تكرار فيلم های گذشته سینمای كودك حالم به هم می خورد

به گزارش همدان پرس؛ به نقل از ستاد ارتباطات و اطلاع رسانی بیست و نهمین جشنواره، آخرین نشست از سلسله گفت و گوهای صمیمانه بیست و نهمین جشنواره بین المللی فیلم های نوجوانان همدان به گفت و گوی فیلمسازان دیروز و امروز سینمای كودكان و نوجوانان اختصاص داشت.

این نشست با حضور مرضیه برومند، حمید جبلی، غلامرضا رمضانی، علیرضا شجاع نوری، علیرضا تابش، وحید نیكخواه آزاد و امیر حسین موسوی بازیگر نوجوان فیلم «هورا»  و تعدادی از فیلمسازان جشنواره و المپیادی در  سالن كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان همدان  برگزار شد.

در ابتدای این نشست مرضیه برومند كارگردان از موسوی پرسید: به نظر تو وظیفه یك بازیگر نوجوان چیست؟ وی در پاسخ گفت: به نظرم او باید خوب بازی كند.

این فیلمساز با سابقه فیلم های كودك و نوجوان سوال دیگری مبنی بر اینكه "تو فكر می كنی چرا سینما لازم است؟" از وی پرسید و بازیگر نوجوان گفت: "برای اینكه بتواند مشكلات مردم رابیان كند."

در ادامه نیكخواه آزاد با طرح موضوعی مبنی بر تصویر كلی فیلم های بلند سینمایی جشنواره نوجوانان امسال در بخش مسابقه  از برومند كه به عنوان داور در این دوره جشنواره حضور دارد، خواست تا به طور كلی درباره این اثار توضیحاتی را ارائه دهد.

برومند بیان كرد: در  شب قبل از اعلام آرا صحبت درباره نمره دادن به این فیلم ها دشوار است اما سربسته می گویم از میان ١٤ فیلم سینمایی،  ١٢ فیلم از آنها درباره كودكان یتیم بود كه تقریبا داستان همگی در مناطق دور افتاده شكل می گرفت. ٩٠ درصد آنها با لانگ شات هایی بود كه نماهای طولانی و خسته كننده به مخاطب می داد. تقریبا همه آنها پسر محور و دختران و زنان در حاشیه بودند.

وی ادامه داد: در شرایطی كه مجبور به دیدن همه این فیلم ها در كنار هم شدم، حال بدی پیدا كردم و دچار یأس شدم. سینما باید جنسش جور و متنوع باشد.

جبلی به عنوان دیگر داور این بخش ضمن تایید نظر برومند تصریح كرد: این در حالی بود كه  ٣ فیلم در یك روستا و با پرسوناژهای  ثابت روایت می شد. بیشتر این فیلم ها در روستا و با محوریت فقر و فلاكت و تنگدستی بود.

برومند درباره  آینده سینمای كودك ابراز نگرانی كرد و گفت: با این وضعیت من نگران آینده سینما هستم چرا كه ما موظفیم با  انجام دادن كار فرهنگی بارقه های امید را در دل مردم  بتابانیم اما در عمل این اتفاق در سینمای كودك نمی افتد البته بخشی از ان هم به روحیه خسته و ناامیدی و سیاهی خود جامعه  بر می گردد. در این میان برای اقتصاد سینما هم باید كاری انجام دهیم.

كارگردان شهر موش ها ادامه داد: این روحیه حاكم بر فیلم ها متاسفانه و خدای نكرده شاید ناشی از میل به حضور در جشنواره های بین المللی باشد كه صرفا به آنجا راه پیدا كنند.

در ادامه نیكخواه آزاد مطرح كرد: امسال شاهد آن هستیم كه قریب به اتفاق این فیلم ها ساخته فیلم كارگردانان تازه كار است هستند و كارگردانان با سابقه ای كه در حوزه سینمای كودك تجربیات بسیاری داشته اند، آثاری ارائه نداده اند و اثری در این میان ندارند.

جبلی در پاسخ به این مساله گفت: نكته ای كه می گویم شاید حدی تكنیكی و مربوط به كارگردانان باشد. وجه مشترك این آثار از لحاظ تكنیكی است. در فیلم های اكشن با پلان های طولانی می توان بیننده را با لانگ شات در صحنه شریك كرد. تاثیر حسی یعنی خود را جای آنها قرار نده و اندیشمندانه به فیلم فكر كند. در  سینمای روشن فكرانه اروپا یا فیلم های كیارستمی هر اتفاقی كه در لانگ شات ها می گذرد، به نوجوان می گوید كه از  فكر و اندیشه ات استفاده كن.

وی ادامه داد: هنگامی كه فیلمی برای نوجوان می سازیم منظورمان یا این است كه نوجوان به فیلم فكر كند یا اینكه خود را جای آرتیست بگذارد و با او همذات پنداری كند. در فیلم هایی كه برای داوری دیدیم، تمام تئوری كارگردان نیز همین بود اما با ریتمی بسیار كند، نوجوان را به جای به فكر واداشتن، خسته می كرد. در این صورت این فیلم ها برای بزرگترها می تواند جذاب باشد. بس سهم نوجوان در این میان چیست؟

جبلی افزود: در یك جامعه با فرستادن بچه ها به مدرسه قصد داریم همه آنها را به یك شكل تربیت كنیم و به فرمول ازپیش تعیین شده و همسان سازی پرسوناژها دست یابیم اما آیا چنین امری در هنر هم به درد می خورد؟ اتفاقا در هنر بر عكس است و باید چنین همسان سازی از بین برود. همه ما انسان های متفاوتی هستیم و قرار نیست یك شكل شویم بیشتر فیلم هایی كه ما برای داوری مشاهده كردیم، گویی از روی هم ساخته و كلیشه كلی بر ذهن فیلمسازان حاكم شده است.

برومند نیز بیان كرد: امسال تنها سالی بود كه فیلم ها بدون سفارش فارابی و با حمایت بخش خصوصی ساخته شده و تهیه كننده دارند. به نظرم سطح فیلم ها امسال بالاتر از سال گذشته است اما نگاه هایشان مشكل دارد.

وی با انتقاد به برخی از فیلم های حاضر در بخش مسابقه، افزود: شخصیت  در بیشتر آنها یك فرد است. فیلمنامه كشش لازم را برای تبدیل شدن به فیلم بلند ندارد و به درد فیلم كوتاه می خورد. سوژه بی دلیل كش می آید و بزرگسالان را هم خسته می كند چه رسد به نوجوان. چرا باید او محكوم به دیدن چنین فیلم هایی شود و در نهایت انتظار داشته باشیم كه از سینما هم خسته و دلزده نشود.

مهرداد غفارزاده كارگردان فیلم "دریا و ماهی پرنده" كه در بین حاضران نشسته بود در واكنش به انتقاد از این فیلم ها گفت: ایراد به كسانی وارد است كه این فیلمنامه ها را از بالا تصویب و حمایت می كنند. باید از جایی كه فیلمنامه تصویب می شود، چاره جویی شود تا چشم انداز فیلم های سینمای كودك و جشنواره در سال های آینده نیز تعیین و در جایی مشخص كدورت ها برطرف شود. 

تابش در  ادامه صحبت های غفارزاده بیان كرد: شورای راهبری سینمای كودك و نوجوان تشكیل شده است و با دعوت از آقای ایل بیگی همین دغدغه ها مطرح  و قرار بر این شد كه بر روی تكراری بودن سوژه ها سخت گیری و اولویت ها تعیین شود.

رئیس بنیاد سینمایی فارابی افزود: فارابی همه امور حوزه سینمای كودك  و نوجوان را به این شورا سپرده و باید رای آن را سازمان سینمایی بپذیرد. اگر در این میان موازی كاری پیش آمد، باید با تعامل حل شود.

در ادامه این نشست رمضانی گفت: هیج چیز دردناك تر از این نیست كه فیلمی خوب شروع شود و مخاطب را امیدوار كند اما بعد در ورطه تكرار بیفتد و  بیننده عاجزانه بخواهد به پلان  آخر برسد. روایت ها باید به گونه ای باشد كه با پایان  اصلی همه پایان ها صورت گیرد.

وی افزود: سینمای كودك بی پدر مادر نیست. در واقع این فیلمسازان هستند كه بی پدر و مادر و بدون متولی هستند. به این معنا كه فیلمساز یك سال تلاش می كند فیلمی بسازد تا به جشنواره ای برود و بعد خروجی جشنواره این است كه تصمیم گرفته  شود یك سری از فیلم ها مورد توجه قرار نگیرد.

رمضانی انتقاد كرد: اكثر مدیران هر ساله بعد از جشنواره گفته اند، تماشاگران از بیشتر این فیلم ها خوششان  نیامده است و سال آینده باید به سمتی دیگر برویم. تا یك ماه بعد كمیته ای تشكیل می شود و به دلایل و معضلات این موضوع تا حد ی رسیدگی می كند اما پس از مدتی كوتاه بی خیال  می شوند و قضیه به دست فراموشی سپرده می شود و دیگر خبری از اتوپیای صحبت شده از آن نیست. پس شورای سیاست گذاری این وسط  چه سهمی دارد كه مدیر توضیحی نمی دهد و  خود را پاسخگوی عملكرد سال گذشته اش نمی دهد.

وی افزود: اگر من به عنوان یك كارگردان بخواهم فیلم كودك بسازم ، باید فیلمی را ارائه دهم كه رنگ و لعاب داشته باشد  و این یعنی نیاز به هزینه بسیار. كل فیلم های جشنواره امسال روی هم رفته  با ٣ میلیارد تومان هزینه، ساخته شده است.  فیلمسازان جوان تصور می كنند راه ورود به سینما، ساخت فیلم كودك است و می توانند با یك  بازیگر كودك  و بودجه ای فیلمسازی موفق و مطرح در این سینما باشند.

این كارگردان ادامه داد: اما آیا در این میان كارشناسی وجود دارد كه تشخیص دهد او قادر است فیلم كودك بسازد؟ چند در صد این فیلم ها راوی كودك دارند و یا درباره یا برای كودك یا  مرتبط به  خانواده اوست.  بالعكس بیشتر این فیلم ها می خواهند همه امور را تحلیل كنند به جای  این كه به كودك و با نگاه او به زندگی نگاه كنند. كودك و نوجوان  فقط ناظر هستند. اعتراف می كنم كه  فیلم هایی هم كه من می سازم نیز بر همین منوال است و  باید این معضلات ریشه یابی شود. در این میان  مسئولان به تنهایی قادر نیستند  كاری از پبش برند و مردم و فیلمسازان هم به اندازه آنان  وظیفه دارند.

غلامرضا ساغرچیان كارگردان فیلم «هورا» كه در میان حاضران نشسته بود،  بیان كرد: باید افقی نیمه بلند برای سینمای كودك تصور كنیم و هر ساله حداقل  شاهد  ۳ فیلم استاندارد در سینمای كودك  لازم باشیم. به نظرم شما  اساتید موظفید كه برای ما فیلمسازان تازه كار سرفصل ها رامشخص كنید.

نیكخواه در ادامه صحبت های او گفت : بیشنهاد شما بد نیست اما باید به گونه ای دیكر مطرح شود. فیلمسازان می خواهند سهم خود را به هر نحوی طلب كنند و  تقصیر به گردن آنان نیست. این نهاد آموزش و پرورش سینمای كودك است كه باید چاره اندیشی كند برای این مشكلات كند كه این فیلم ها نه اكران مفصل می شود نه كودكان و نوجوانان  آنها را می بییند.

وی افزود: همه این فیلم های شبیه به هم كه مخاطبی هم ندارند در عین حال  به حیات طبیعی خود دست پیدا كرده و ادامه مسیر می‌دهند.  یكی از علل این است كه فراهم كردن ١٥٠ میلیون تومان برای هركسی راحت است و می تواند به آسانی هر داستانی را با این میزان سرمایه بسازد. شورای راهبردی باید روح بهاری بدمد منظورمان این نیست كه این ها در نطفه خفه كرد.

در ادامه این نشست جبلی بیان كرد: اگر قرار بر این است كه به سینما به عنوان یك كالای فرهنكی نگاه می كنیم، ان را باید از نظر چرخه اقتصادی مشابه دیگر كالاها ببینیم. تهیه كننده سرمایه خود را به خطر می اندازد و سرمایه گذاری می كند. پس او انتظار  دارد سرمایه اش با سود برگردد. در نتیجه او در این میان است كه  به كارگردان خط می دهد.

عضو هیات داوران بخش مسابقه سینمای ایران جشنواره بین المللی فیلم های نوجوانان با اشاره به نبود تهیه كننده حرفه ای در سینمای كودك  امروز افزود: در سینمای كودك امروز تهیه‌كننده حرفه ای نداریم و  فیلمسازان خود با سرمایه شان فیلم می سازند. با این امر موافق نیستم كه از ابتدا می دانیم قرار بر  این است كه فیلم نفروش بسازیم و ورشكست شویم اما باز به سراغ فارابی برویم و بخواهیم از ما حمایت كند. در این صورت سینما بدبخت می شود.

جبلی ادامه داد: بسیاری از این فیلم ها فاقد استاندارد اولیه است و استاندارد سینمایی ندارد. تقصیر تماشاگر و سینمادار و یا سازمانی مانند فارابی چیست؟ پس باید به  این چرخه دوباره نگریست.

نیكخواه نیز ضمن تلقی كردن سینمای كودك و نوجوان به عنوان یكی ژانر گفت: در سینما با وجود ژانرهای متعدد و دسته بندی فیلم ها بر اساس موضوع،  تنها ژانر سینمایی كه بر اساس مخاطب دسته بندی می شود، سینمای كودك و نوجوان است كه بسیار اهمیت دارد.

وی افزود: علت مهم شدن جشنواره امروز این است كه سایر اجزای سینمای كودك تعطیل شده و این حیات طبیعی سینمای كودك نیست.اگر همه حلقه ها سرجای خودش قرار گیرد، جشنواره جایگاه خود را پیدا می كند. فیلمسازان معتقدند به دلیل نبود اكران،  برای جشنواره فیلم بسازند.

در بخش دیگر این نشست برومند بر لزوم تجربه برای فیلمسازی كودك تاكید و بیان كرد:  به نظر می رسد سینمای كودك امروز برای فیلمساز تبدیل به اتود زدن و دستگرمی شده است. ابتدا فیلمساز باید به این حوزه احاطه  و تجربه پیدا  كند و بعد برای كودكان فیلم بسازد چراكه فیلمسازی برای آنان كار بسیار  دشواری است. انها باید در این حوزه  استمرار پیدا كنند.
وی خطاب به فیلمسازان جوان گفت: شماها  نخبگان مملكت هستید، اما باید مراقب روح و روان مردم باشید و به آنها امید دهید. حتی فیلم هایی با موضوعات  تلخ را در پایان امیدوارانه بسازید و  به كودكان و نوجوانان رحم كنید.

جبلی  سوالی از دبیر جشنواره فیلم های نوجوانان پرسید  مبنی بر اینكه «اگر فرض كنیم جشنواره را حذف كنیم، وضعیت سینمای كودك و نوجوان چه می شود؟» 

شجاع نوری هم در پاسخ گفت: از زمانی كه المپیاد فیلمسازی را راه اندازی كردیم، فكر كردم كه با  ایجاد آن كم كم جشنواره حذف می شود و  درست است. توقع از جشنواره این است كه صادقانه باشد و برای سینما چرتكه بیاندازد اما  آنچه كه در سال های گذشته اتفاق می افتاد این بود كه افراد همه توقع بیدا می كردند فیلم كودك بسازند. مشكل اصلی این است كه فیلمسازان  بی هدف  فیلم می سازند و صرفا دنبال كار می گردند.

نیكخواه هم در پاسخ به جبلی تصریح كرد:  فیلمساز حرفی دارد و می خواهد فیلمی بسازد. اگر جشنواره تعطیل شود معتقدم هیج اتفاقی نمی افتد و فرقی به حال و روز سینمای كودك ندارد.  جشنواره تنها ویترینی از محصولات سال گذشته ماست وبه  این امر خیلی پرداخته نمی شود  كه سال اینده قرار است فیلمسازان چه كنند.

برومند در بخش دیگری از این نشست خاطر نشان كرد: بی رودربایستی باید گفت ما امروز  فیلم خوبی در  سینمای كودك و نوجوان نداریم البته اكنون  در مقام داور جشنواره  هستم و خیلی نمی توان چیزی گفت اما بعدا باید درباره تك تك فیلم ها حرف زد و فضای نقد را به وجود اورد. ممتقدم حتی ما فیلمسازان نسل گذشته هم همچنان درباره این سینما دچار  توهم هستیم.

جبلی هم گفت: كم بودن بودجه دلیلی برای بد بودن فیلم نیست اما چرا همه این فیلم ها باید سینمایی باشد . می توان با این سرمایه  فیلم هایی كوتاهی ساخت اما همه می خواهند  با قصه كوتاه و بودجه كم فیلم بلند بسازند. كیارستمی و تقوایی هم فیلم‌های كوتاه بسیار ارزشمندی در سینمای كودك ساخته اند.

شجاع نوری هم با اشاره به  افت كلی سینمای كودك بیان كرد: اگر دئر این حوزه توجه به نقش تهیه كننده مولف داشته باشیم، بسیاری از قضایا حل می شود. متاسفانه تهیه كنندگان حرفه ای رفتند و انهایی امده اند كه صرف بول دراودرن كار می كنند و فكر  فروش هستند.

در ادامه غفارزاده در واكنش به داوران بخش مسابقه سینمای ایران و اظهاراتشان درباره فیلمسازان این دوره گفت: باید جای دفاع به كسانی كه فیلم ساخته اند هم داده شود نه اینكه مبحث یك طرفه باشد. پیشنهادی دارم كه البته می دانم غیرمتعارف است . نظرم بر این است كه بعد از جشنواره قراری با فیلمسازان در فارابی گذاشته شود و داوران و فیلمسازان درباره فیلم‌هایشان بحث كنند و اینكه آنها جه معیارهایی برای انتخاب فیلم ها در نظر داشته اند و نقاط ضعف و قوت این فیلم ها چیست ؟

نیكخواه در پاسخ به او گفت: این پیشنهاد را قبول ندارم چرا كه دلیلی ندارد داور به فیلمسازان شركت كننده بگوید نظرش چیست فیلمسازان می توانند بعدا این فیلم ها را به نمایش بگذارند و كارشناسان راجع به فیلمشان نظر دهند. 

غفارزاده گفت: اما به نظر من در آن جلسه این مبحث هم می تواند مطرح شود كه چرا سینمای كودك و نوجوان به شكل و شمابل امروزی رسیده است. همه این معضلات ریشه در سینمای كودك دهه ٦٠ و ٧٠ دارد كه در آن دوره به فیلم هایی ویژه بها داده می شد. توقع داریم كه افرادی مثل بیضایی، تقوایی و كیارستمی الگوی فیلمسازان این حوزه باشند اما در عمل انتظار داریم كه با سوژه دیگری فیلم بسازند.

وی ادامه داد: چرا همچنان باید افرادی مانند جبلی یا برومند تكرار مكررات كنند. امیدی نیست كه با تغییر دبیر جشنواره المپیاد فیلمسازی همچنان بر سر جایش باقی بماند، این سیستم همچنان ادامه پیدا كند و توقف نداشته باشد و نهال آن به بار بنشیند.

برومند در پاسخ تصریح كرد: اما اشكالی كه من گرفتم در مورد مشابهت فیلم های حاضر در جشنواره امسال است و اینكه همه یك شكل هستند. معتقدم این امر سبب از دست دادن مخاطب می شود.

وی ادامه داد: بییندگان سینمای كودك مخاطبانی عام هستند و باید آنها را دریابیم. اگر آنها را رها كنیم مجبورند به تماشای هر فیلمی تن دهند. ما درباره بینندگان مسئولیم. خودم به شخصه سال هاست كه خجالت می كشم و خودم از تكرار فیلم های گذشته مان حالم به هم می خورد و می گویم دیگر نوبت شما فیلمسازان جوان است اما در واقعیت همچنان تقاضا برای فیام های گذشته ما وجود دارد و مخاطبان ما را مثل سابق می خواهد و درباره كارهای جدید ما هم ریسك نمی كنند. من سال ها به ساخت شهر موش ها با وجود داشتن تهیه كنندگانی كه حاضر بودند این كار را بسازند، تن ندادم.

برومند افزود: ابتدا باید ثابت شود كه شما فیلمسازان جوان قابلیت ساخت فیلم را دارید. متاسفانه چندی پیش از یك نویسنده و كارگردان با سابقه سینمای كودك فیلمنامه ای دیده شد كه بسیار تكراری بود و عین آن را در گذشته دیده بودیم. هر كس هر چه  دوست دارد بسازد، اما بداند كه نمی توان فرهنگ سینما را از اقتصاد آن جدا دانست. این ها توام هستند و باید به آن توجه داشت. سینما با اقتصاد می چرخد، مشكل ما این است كه امثال كامبوزیا پرتوی دیگر فیلم نساختند.

در ادامه صحبت های برومند، نیكخواه آزاد  تاكید كرد: باید نظامی و پویا و در ارتباط با هم داشته باشیم كه بتواند نتیجه بخش باشد. تصور اشتباه این است كه اگر نوجوان زیادی قهرمان شود، این فیلم وجوه رئالیستی خود را از دست می دهد. پس رد نتیجه به چارچوب های رئالیستی گذشته خود می چسبیم. نباید شخصیت نوجوان دچرا ذلت در فیلم باشد.

وی افزود: بزرگترین مشكل فیلمسازان این حوزه این است كه اصلا به انباشتگی قصه و كشش داستان توجه نمی كنند و فكر می كنند فقط باید زندگی واقعی یكی نوجوان را نشان دهند.

در پایان این نشست برومند برای فیلمسازان جوان حوزه سینمای كودك و نوجوان آرزوی موفقیت كرد.

شجاع نوری نیز با معرفی شقایق ورشوچی از همدان و رضا سلیمانی فر از لرستان به عنوان جوان‌ترین فیلمسازان المپیاد فیلمسازی امسال گفت: فیلم شقایق و رضا فردا شب برای شما به نمایش در می آید. من معتقدم فیلم های اولین دوره المپیاد فیلمسازی موج جدیدی از فیلمسازی را به راه انداخته اند كه تازه و بكر است.

گفتنی است در این مراسم كامبوزیا پرتوی ، امیر اسفندیاری و مهدی پاكدل نیز حضور داشتند.