ساخت و سازهایی که با بافت روستای ورکانه همخوانی ندارد

به گزارش همدان پرس؛ روستای ورکانه همدان یکی از منحصر به فردترین و زیباترین روستاهای ایران می باشد که تماما از سنگ است و قدمتی ۴۰۰ ساله دارد و یکی از منحصر به فردترین روستاهای گردشگری ایران به شمار می رود این روزها حال خوشی ندارد و علاوه بر اینکه در رکود گردشگری به سر می برد، ساخت و سازهایی که با بافت آن مغایرت دارد، معماری روستا را تهدید می کند.

روستای ورکانه که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، به عنوان نگین گردشگری روستایی این استان شهرت یافته است با سنگ های لاشه که تمام کوچه های آن را احاطه کرده اند زیر نورهای موضعی به رنگ قهوه ای سوخته درمی آیند که تصاویر اروپای دوران رنسانس را یادآور می شود.

تداخل نورهایی که از بالا و پایین دیوارها و خانه ها را احاطه کرده اند با رفتن خورشید خود را بیشتر به رخ می کشند و زیبایی که تمام بافت این روستا به دلیل درخشندگی اش به دست آورده برای بسیاری از گردشگران جاذبه ای مدرن در بافت سنتی محسوب می شود.

روستای ورکانه یکی از روستاهای دهستان الوند کوه شرقی در شرق شهرستان همدان است که در دامنه کوه قرار دارد و کوه های سرده در سه کیلومتری شمال شرقی، کوه سرخ بلاغ در سه کیلومتری جنوب غربی و کوه قره داغ در چهار کیلومتری شرق این آبادی قرار دارند.

این زیبایی وصف ناشدنی حاکم بر روستای ورکانه همدان در پی امضای تفاهم نامه میراث فرهنگی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ایجاد شد و به دنبال آن زیباسازی روستای ورکانه در چند فاز انجام گرفت و حفظ معماری سنتی آن جلوه ای ویژه به خود گرفت.
چندی پیش در بازدیدی که از روستا داشتیم، شاهد ساخت و سازهایی مغایر با بافت سنگی روستا بودیم.

یکی از اهالی که در حال ساخت و ساز بود، و در حالی که مشغول اجرای نمای سنگی برای منزل خود بود، با ابراز گلایه از عدم حمایت مسئولان گفت: استفاده از نوع سنگ لاشه برای نما بسیار هزینه بر است و ما باید  برای حفظ بافت روستا از نمای سنگی مطابق با بافت روستا استفاده کنیم، اما هزینه آن زیاد است.

وی ادامه داد: مسئولان و متولیان هیچ حمایتی تسهیلاتی در این زمینه از ما نمی کنند از طرفی ما هم نیاز به زندگی داریم و ناچاریم منازل با امکانات روز بسازیم.

اگر از علت نام‌گذاری ورکانه بخواهییم بگوییم، در گویش کردی «ور» به معنی کنار و «کانه» به معنی چشمه است. ورکانه نیز به معنی قرار گرفتن در کنار آب و چشمه می‏باشد. از نقطه نظری دیگر روستای ورکانه به دلیل اینکه در پیرامون آن معادن سنگ به فراوانی مشاهده میشود، نام ورکانه را به خود گرفته و وجه تسمیه روستای ورکانه را معادل محلی که در نزدیکی معدن یا ورکان است، آورده اند.

روستای ورکانه همدان یکی از شش روستای گردشگری همدان
روستای ورکانه همدان یکی از شش روستای گردشگری همدان است که نام آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و به عنوان منطقه ویژه گردشگری کشور مطرح شد.بافت کالبدی روستای ورکانه همدان به دلیل ویژگی خاص فرهنگی، به عنوان میراثی ارزشمند از نیاکان به شمار می رود و حفظ و نگهداری آن را مورد تأکید قرار می دهد.

این روستا منطقه ای است که قدم زدن در کوچه های آن عظمت قدرت و زیبایی آن انسان را مبهوت می کند و آن را زیباتر از شهر به عنوان نگین همدان معرفی می کند.این روستا مدتها به لحاظ وضع خاص خود از نظر موقعیت جغرافیایی و ارتباطی و توانمندی اقتصادی و زیرساختی در انزوا قرار داشته است و در سال های اخیر با کشف پتانسیل هایش رونق به سراغ آن آمده است.

روستای ورکانه در دامنه جنوبی زاگرس مرکزی قرار گرفته و روستاهای این منطقه به دلیل کوهستانی بودن و برخورداری از طبیعت زیبا از مناطق بسیار بکر به شمار می روند.وجود دره های فراوان از جمله دره های زیبای یورد صفرخان، دره خان، تخته سنگ، جن دره و سوبلاغ در مجاورت روستا از خصوصیات طبیعی منطقه است به طوری که دره بارانی در جنوب و جنوب شرق آبادی واقع شده است و شیب عمومی این منطقه و وجود دره های فراوان در اطراف روستا موجب شکل گیری رودخانه های فصلی شده است.

این روزها نگین روستاهای گردشگری، ورکانه در رکود گردشگری به سر می برد
گردشگری روستای ورکانه که طی چند سال اخیر می رفت تا جان تازه ای بگیرد، با شیوع کرونا و بی مهری ها به یکباره خاموش شد، چند سال  قبل ساخت سریال علی البدل و بع تصویر کشاندن زیبایی هایی این روستا موجب شد تا گردشگران زیادی به دیدن این روستا جذب شوند، اما اکنون این روستا بدلیل شیوع کرونا ، نبود گردشگر در انزوا به سر می برد و از طرف دیگر وجود ساخت و سازها بافت تاریخی روستا را تهدید می کند.

عنصر سنگ به عنوان اصلی ترین مصالح در ابنیه روستای ورکانه بیش از هر چیز در بازدید از روستا به چشم می خورد و به نظر می رسد کاربرد سنگ در روستا به علت فراوانی این عنصر در روستا و سختی و مقاومت آن در برابر تغییرات جوی و همچنین کمبود آجر و خشت در منطقه بوده است.پیشینه روستای ورکانه به بیش از 400 سال می رسد و آنچه از تاریخ برمی آید اینکه نخستین و قدیمی ترین محله آن، محله درب مسجد است.

محله درب مسجد قدیمی ترین محله روستای ورکانه به شمار می رود
روستای ورکانه مجموعه ای از چند محل است که هر کدام از چندین واحد همسایگی و مسکونی تشکیل شده اند و در محله درب مسجد که قدیمی ترین محله روستای ورکانه به شمار می رود مسجد، حمام و مخابرات قرار گرفته است.

در محله کردها نیز که در شرق روستای ورکانه و ورودی آن جای گرفته، تنها مدرسه روستا واقع شده است و خرمن جا که به محله خرمنی معروف است در این محله قرار دارد.

محله عباس آباد سومین محله روستاست که در مناطق تازه توسعه یافته قرار دارد و غیر از نانوایی و یک آسیاب، کاربری دیگری در آن استقرار ندارد.

قلعه مهری خانم اثری تاریخی در روستای ورکانه است، که در بازدیدی که داشتیم متاسفانه این قلعه تخریب شده بود و در گوشه ای به حال خود رها شده بود و شکل ظاهری آن به گونه ای بود که دیگر نمی شود نام قلعه را به آن داد، قلعه مهری خانم حالا با بی‌مهری مسئولان و متولیان امر به خانه خرابه ای بیش شبیه نیست.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان در خصوص وضعیت گردشگری روستای سنگی و رنسانی ورکانه مطرح کرد: اولین اقامتگاه بوم‌گردی همدان در این روستا ساخته شد، بنیاد مسکن با وارد کردن یک شخص سرمایه‌گذار یک خانه جدید را مطابق با الگوی معماری روستای ورکانه ایجاد کرد.

علی خاکسار با بیان اینکه این اقامتگاه بوم‌گردی تنها اقامتگاه بوم‌گردی روستا است اظهار کرد: با پایان یافتن اجاره پنج ساله، قرارداد تمدید نشد و در حال حاضر این اقامتگاه تعطیل است.

وی در پاسخ به اینکه آیا برنامه‌ای برای آغاز به کار مجدد این اقامتگاه در روستای گردشگری ورکانه وجود دارد یا خیر؟ گفت: چند متقاضی برای آغاز این روند مراجعه کرده‌اند اما تاکنون به مرحله قرارداد نرسیده، چند متقاضی هم در حوزه تبدیل و ساخت اقامتگاه در این روستا داشته‌ایم، اما آن‌ها نیز به مرحله نهایی نرسیده‌اند.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان در خصوص وضعیت و سرنوشت اصطبل «مری لیلی» که از آثار دیدنی روستای ورکانه نیز محسوب می‌شود و می‌تواند قدمی در مسیر رونق گردشگری ورزشی در این روستا باشد، عنوان کرد: یکی از افراد بومی ورکانه با رایزنی‌هایی که داشت، اقداماتی برای تعمیرات این اصطبل به انجام داد و مدتی رستوران هم در آنجا ایجاد شد اما به سبب شیوع کرونا این اقدامات تعطیل شد؛ پیش‌بینی می‌شود با عادی شدن شرایط بازهم در این مسیر پیش بروند.

خاکسار در پاسخ به اینکه آیا برای رونق گردشگری روستایی در ورکانه اقداماتی صورت گرفته است؟ اظهار کرد: برآنیم که طی چند روز اخیر با دهیاران جلسه‌ای بگذاریم تا بتوانیم اقداماتی را در حوزه گردشگری با محوریت جامعه محلی در روستاهای هدف گردشگری همدان داشته باشیم و رونقی به جشنواره‌های پاییزه بدهیم اما تاکنون به‌صورت خاص برای ورکانه اقدامی در این راستا نداشته‌ایم.

روستای ورکانه با قدمت ۴۰۰ ساله در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و معماری آن یکی از زیباترین و متحصرربه فردترین معماری ها به شما می رود و با داشتن آثار تاریخی می تواند به عنوان یکی ازرجاذبه های مهم گردشگری همدان محسوب شود و موجب رونق گردشگری روستایی، اشتغال و رونق اقتصادی در آن منطقه شود، این روستا برای حفظ بافت خود و رونق گردشگری نیازمند توجه مسئولان و متولیان امر است.

-------------------------
گزارش:  زهرا ذوالفقاری