«او-اسپرت» یک ورزش اصیل ایرانی / سبک مبارزه‌ای با نام قدیم همدان

به گزارش همدان پرس؛ کاراته ورزش ژاپنی است! تکواندو کره‌ای است! ووشو، ورزش چینی‌هاست و ... همه این رشته‌های ورزشی وارداتی است. اما سهم ایران در صادرات ورزش چیست ؟  کدام یک از ورزش‌هایی که در داخل ایران به آن پرداخته می‌شود برند ایرانی دارد؟ شاید ریشه خیلی از ورزش‌ها  متعلق به ایران است  ولی آیا به نام ایران ثبت شده است؟  در میان ورزش‌ها می‌توان گفت تنها دو رشته برند ایرانی دارد و آن ورزش‌های زورخانه ای و ورزش او- اسپرت است. بله او- اسپرت. این ورزش به ظاهر نامش خارجی است اما جزو رشته‌های اصیل ایرانی است که ریشه در ایران باستان دارد. ورزشی که در دوره مادها در ایران انجام می‌شده و اکنون این رشته  ورزشی که مبارزه ای و غیرمبارزه ای است با نام‌های ایرانی و فن‌های ایرانی ثبت شده است و بنیانگذار آن کسی نیست جز یک ایرانی به نام «محمدقاسم منوچهری». او به کمک برادر خود جاسم که اهل همدان و جزو قهرمانان بنام ایران در ورزش‌های رزمی‌ هستند، این رشته ایرانی را پایه‌گذاری کرده‌اند.

هدف ساخت برند ایرانی
انجام هر کاری به جرقه‌ای نیاز دارد. چگونه جرقه این برند ایرانی در ذهن منوچهری زده شد؟ بنیانگذار رشته او – اسپرت می‌گوید:«شاید غصه این است که ما همیشه واردکننده ورزش بوده‌ایم تا صادرکننده. کشتی، چوگان و شطرنج را بردند.  حتی بازی هفت سنگ ما را هم کره ای‌ها به نام خود ثبت کرده‌اند و ...» او می‌افزاید:«در جریان سفرم به کشورها و مسابقه‌های مختلف متوجه شدم که در ایران خلأیی وجود دارد و ما واردکننده ورزش‌های دیگر کشورها هستیم. در صورتی که ما پشتوانه قوی در ورزش داریم که باید به نام خود ثبت کنیم و صادرکننده باشیم. با خود گفتم ورزش محصول فرهنگی است و باید ما هم صادرکننده باشیم نه فقط واردکننده. خود من هم هر تلاشی کردم برای گسترش ورزش‌های کشورهای دیگر بوده است نه ایران! گفتم پس سهم ایران کجاست؟ در نتیجه تصمیم گرفتم در ورزش‌های رزمی‌ از فنون رایج در ایران با نام ایرانی استفاده کنم. در آن زمان هنوز فدراسیون زورخانه‌ای هم آغاز به کار نکرده بود که طرح این ورزش را با نام اورینتال  در زمان ریاست آقای مهرعلیزاده بر سازمان تربیت بدنی به او  ارائه دادم.»

پرونده درخشان ورزشی
«محمدقاسم منوچهری» پرونده درخشانی در ورزش‌های رزمی و پرونده قوی‌تری در کمک به راه‌اندازی رشته‌های ورزشی دارد. او در سال 74  در رشته کاراته ملی پوش بوده و در سبک آزاد هم قهرمان شده است. از سال 73 تا سال 81  در کیک بوکسینگ، کاراته  و موتای عنوان دار بوده است. همچنین در رشته‌های تکواندو و بوکس در استان خود و در منطقه غرب کشور عنوان قهرمانی داشته است. منوچهری دارنده 5 دوره قهرمان حرفه‌ای و آماتوری جهان در رشته‌های مختلف است.  او در  عرصه ورزش بسیار فعال بوده و  مربی و داور درجه یک نیز هست و  در مجامع کرسی داشته و نایب رئیس کیک بوکسینگ جهانی است. وی بنیانگذار رشته کیک بوکسینگ در شورای المپیک است و تاکنون رشته‌های دیگری مثل سومو (کشتی ژاپنی) ،کیک بوکسینگ، دبیلو چی کی ای، بولس ( بولینگ فرانسوی)، بدوک (ورزش ذهنی کره جنوبی) و  شطرنج را با خود یا به کمک برادر و همسر خود وارد کرده است. کار  اصلی او نیز باغداری و تولید گردو است و در حال حاضر نیز دانشجوی تربیت بدنی است.

چرا او-اسپرت!
چرا به این ورزش او – اسپرت می‌گویند. به این رشته  در سطوح بین المللی  می‌گویند «اوریجینال پرشین اسپرت»، یعنی ورزش اصیل ایرانی. اما اگر از منظر دیگر بخواهیم به آن نگاه کنیم«ابعاد ورزش» برابر است با «ابتکار» ، «سودآوری»، «پهلوان پروری» و «تربیت».  

سبک‌های رزمی ‌با نام‌های  باستانی
رشته ورزشی اصیل ایرانی چگونه ورزشی است ؟ یعنی در عهد باستان ایرانی‌ها چه ورزشی انجام می‌دادند که الان دیگر کشورها  بیشتر از خود ما به این رشته می‌پردازند و سرمایه گذاری کلانی روی آن انجام داده‌اند و این سرمایه‌گذاری تا جایی رسیده که رئیس جمهوری  کشورهایی چون فیلیپین، ترکیه و افغانستان وقتی ورزشکارانشان در این رشته مدال آوری می‌کنند، شخصاً به آنها تبریک می‌گویند و جایزه‌های چند هزار دلاری به آنها می‌پردازند!

رشته ایرانی او- اسپرت دارای 7 سبک رقابتی است که   4  تا از سبک‌ها به صورت رزمی ‌و مبارزه ای  و 3 تای دیگر به صورت غیرمبارزه‌ای برگزارمی‌شود. بخش غیرمبارزه‌ای شامل دفاع شخصی، هنرهای فردی و سریعترین است.  در این بخش هر ورزشکاری در هر رشته ای می‌تواند به صورت آزاد شرکت کند  و هنرهای فردی خود را به نمایش بگذارد. «منوچهری» معتقد است هر ورزشکاری که در هر رشته‌ای کار کرده و به سطحی از خلاقیت رسیده  می‌تواند بخصوص در بخش سریعترین‌ها  شرکت کند.

بنیانگذار رشته او-اسپرت  درباره این بخش مسابقه‌ای می‌افزاید: «عبور از موانع تعبیه شده، اجرای تکنیک و تاکتیک‌های سرعتی در این بخش مسابقه مهم است و ورزشکار  باید از سلسله موانعی که در مسابقه در نظر گرفته می‌شود،  سریعتر عبور کند و در کمترین زمان این کار را انجام دهد و به رکوردهای مورد نظر تعیین شده برسد و به مرحله بعد صعود کند. در نهایت در مرحله پایانی سریعترین مردان و زنان این رشته شناخته می‌شوند.»  

سبک مبارزه‌ای با نام قدیم همدان
اما در بخش مبارزه ای چند سبک وجود دارد که همه سبک‌ها نامشان برگرفته از نام‌های قدیم ایرانی شهر همدان است، چرا که مهد این رشته را شهر همدان می‌دانند. در حقیقت همدان پایتخت کهن ایران بوده است. اسم همدان عربی است و در دوران حتی قبل از هگمتانه یعنی در دوران باستان  گروه مادها  در سرزمینی سکنی می‌گزیند که «اکسایا»  می‌نامند و این نام بعدها  تبدیل به «امادای» و بعد  «اهمتان» شده است و اعراب به دلیل اینکه نمی‌توانستند آن را تلفظ کنند، این شهر را «همدان» نام نهادند. «اگماتانو» نیز نام قدیمی‌ هگمتانه است که برای یکی از سبک‌ها استفاده می‌شود. از این رو سبک‌های مبارزه‌ای این ورزش «اهمتان»، «اکسایا»، «آمادنای» و «اگماناتو» هستند.

«اهمتان» چگونه سبکی است؟
در این سبک از ضربات مشت و لگد از ناحیه سر به پایین استفاده می‌شود و همه تکنیک‌ها و تاکتیک‌ها آماتوری است.«اکسایا» نیز نام سبکی است که در آن فنون کشتی با  مشت و لگد هم وجود دارد.

اما «امادای» همان «اهمتان است» که در آن آیتم‌های شنا و دو و مچ اندازی وجود دارد  و در ساحل انجام می‌شود. منوچهری درباره این سبک می‌گوید:«دو ورزشکار روبه‌روی هم قرار می‌گیرند و با استارت داور مسابقه با مچ اندازی را آغاز می‌کنند و بعد از پایان آن  40 متر شنا را انجام می‌دهند و دوباره به  ساحل برمی‌گردند و  مبارزه اهمتان را انجام می‌دهند.» او می‌افزاید:«هدف این است که این ورزش به بازی‌های ساحلی جهان ورود پیدا کند.» همچنین اگماتانو سبکی از ورزش‌های زمستانی است و روی برف انجام می‌شود و سرعتی است. به گفته بنیانگذار او‌- اسپرت هدف از این رشته هم تلاش برای ورود به بازی‌های زمستانی است.

ستاره‌ها نشان تعیین رتبه
جالب است بدانید که درجه بندی سبک‌ها به صورت کمربند سفید، زرد ، نارنجی،  سبز، آبی، قهوه ای و مشکی است و رتبه‌ها بعد از کمربند مشکی با  ستاره ( تک ستاره  دو ستاره، سه ستاره و ... ) مشخص می‌شود و مسابقه‌ها نیز مثلاً به صورت مسابقه‌های  5 ستاره‌ها و یا شش ستاره‌ها برگزار می‌شود.

شناخته شده در 65 کشور دنیا
با این حال این رشته ورزشی که برند ایرانی دارد، خیلی در ایران شناخته شده نیست، ولی در  دنیا در 65 کشور به صورت انجمن و حتی فدراسیون به آن می‌پردازند. این رشته ایرانی را برادران منوچهری در سال 78 پایه‌گذاری می‌کنند. محمدقاسم منوچهری دراین باره می‌گوید:«در سال 84 در همدان کنگره تأسیس فدراسیون جهانی تشکیل و با همکاری وزارت ورزش و کمیته ملی المپیک این فدراسیون در ایران تأسیس شد. سپس  در سال 85 انتخابات برگزار شد و فدراسیون جهانی او- اسپرت شکل گرفت. در سال 86 نیز فدراسیون آسیایی آن در تایلند  تأسیس شد. حتی این برند ایرانی وارد آژانس مبارزه با دوپینگ شده است و شورای المپیک آسیا آن را می‌شناسد.»  او می‌افزاید:«بدنه  این ورزش در ایران آن موقع به نام سبک «اورینتال» ورزش‌های رزمی‌ و در دل فدراسیون ورزش‌های رزمی‌ بود و بعد‌ها  این سبک به نام او - اسپرت تغییر نام داد و مدت دو هفته ای است که با مجوز رئیس جمهوری از کمیته به انجمن ارتقا یافته و از  فدراسیون ورزش‌های رزمی ‌به فدراسیون انجمن‌های ورزشی انتقال پیدا کرده است و قرار است در آینده و در قدم‌های بعدی تا حد فدراسیون ملی ارتقا پیدا کند.»  

برگزاری رقابت‌های جهانی و آسیایی
بعد از تشکیل این فدراسیون، به جز مسابقاتی که در داخل کشورهای عضو برگزار می‌شود، رقابت‌ها درسطح آسیایی و جهانی نیز برگزار شده است. رقابت‌های رسمی ‌از سال 2006 آغاز شده و 7 دوره رقابت‌های قهرمانی جهان و 4 دوره مسابقات قهرمانی آسیا نیز برگزار شده است.  به گفته محمدقاسم منوچهری بنیانگذار این رشته که دبیر کلی فدراسیون جهانی او-اسپرت را نیز بر عهده دارد، در مسابقه قهرمانی جهان از 65 عضو معمولاً 40 تا 50 کشور و در رقابت‌های آسیایی هم بین 10 تا 15 کشور شرکت می‌کنند. وی می‌گوید:«اولین دوره رقابت‌های آسیایی در تاجیکستان، دومین و سومین دوره در ایران و در تهران   برگزار شد. میزبانی دوره چهارم به هند رسید و قرار است پنجمین دوره آن آذرماه امسال  در تهران در ورزشگاه شهید شیرودی تهران برگزار شود. از این رو بیستمین دوره رقابت‌های قهرمانی مردان و زنان کشوری با نام «جام تدبیر و امید» برای تعیین ترکیب تیم ملی 28 مهرماه تا دوم آبان ماه در سالن افراسیابی شیرودی برگزار می‌شود.»

دوسال وقفه
جالب است بدانید در مسابقات جهانی و آسیایی، ایران در اکثر دوره‌ها شرکت کرده است. با این حال به دلیل اختلاف‌ها در فدراسیون ورزش‌های رزمی، تیم ایران دو سال  از شرکت در مسابقه‌ها بازمانده است . این در حالی است که ایران همیشه بین سه تیم برتر این رشته بوده است، ولی رقیبان جدی و قدری دارد چرا که وقتی ایران در این رشته درگیر رفع و رجوع اختلاف‌ها بود، دیگر کشورها در غیاب ایران پیشتازی کرده‌اند. در این رشته ایرانی روسیه،  چین، اسپانیا،  فرانسه ، امریکا و ترکیه رقیبان جدی ایران هستند. ترک‌ها خیلی سرمایه گذاری کرده‌اند و حتی  دو دوره قهرمانی اروپا و دو دوره قهرمانی جهان را میزبانی کرده‌اند. حتی دو شهردار این کشور عضو هیأت رئیسه این  رشته هستند.   چرا این رشته با برند ایرانی هنوز جایگاه واقعی خود را در کشور پیدا نکرده است؟ منوچهری علت آن را فعال نبودن رسانه‌ها در این بخش می‌داند چرا که در دیگر کشورها رسانه‌ها به این رشته خوب می‌پردازند.

6 سالگی بهترین زمان ورود به او - اسپرت
این رشته ورزشی اصیل ایرانی به جز پرورش تن چه چیزی را پیگیری می‌کند؟ «محمدقاسم منوچهری» به بحث تقویت روحیه پهلوانی و جوانمردی اشاره می‌کند و می‌افزاید:«این روحیه شکل نخواهد گرفت مگر اینکه از کودکی به افراد ورزش و اخلاق را بیاموزیم. از این رو در شروع این ورزش که از سن 6 سالگی توصیه می‌شود و آموزش به صورت همگانی است، توصیه اصلی در آموزش نیز احترام گذاشتن است و آن هم در رده اول احترام به پدر و مادر.» رقابت در این رشته از چه رده سنی آغاز می‌شود؟ به گفته «منوچهری» اولین سطوح رقابتی بالای 12 سال است و ورزشکار از سن 6 تا 12 سالگی فقط آموزش می‌بیند و آماده می‌شود.  

وی می‌افزاید:«آموزش رده‌های سنی نیز به صورت زیر 10 ساله‌ها و  10  تا 15 ساله و بالای 15 ساله انجام می‌شود و هر رده مربیان خاص خود را دارد. ورزشکاران در دوره آموزشی ابتدا تکنیک‌های ساده و روان را فرا می‌گیرند و آهسته آهسته مربیان هر  7  سبک را با نوجوانان کار می‌کنند و به واسطه ماهیت داوطلبانه این رشته بعدها ورزشکاران  خودشان انتخاب می‌کنند که در کدام سبک کار کنند. البته  بعدها هم اگر بخواهند، می‌توانند تغییر رشته دهند. البته باید گفت این نکته به این معنا نیست که افراد در رده‌های سنی دیگر نمی‌توانند در این رشته فعالیت کنند، اتفاقاً یک فرد 50 ساله هم اگر بخواهد می‌تواند فعالیت خود را در این رشته شروع کرده و ادامه دهد تا  جسم و جان سالمی ‌داشته باشد.»

فعالیت 10 هزار ورزشکار زن و مرد
بنیانگذار ورزش او – اسپرت بیشترین علاقه‌مندان  این رشته را دانشجویان می‌داند و معتقد است فقط نزدیک به سه هزار دانشجو در این رشته فعالیت  می‌کنند. او می‌افزاید:«اکنون حدود 10 هزار نفر مرد و زن در این رشته فعال هستند و به صورت رسمی ‌هشت استان این رشته را انجام می‌دهند، بقیه استان‌ها نیز به صورت غیررسمی‌فعال هستند که بزودی همه استان‌ها فعال می‌شوند. در بین استان‌های فعال هم  اصفهان در این رشته از همدان مهد این ورزش نیز جلو زده و پیشتاز است و دو هزار ورزشکار دارد. تاکنون هم 600 داور و 400 مربی تربیت شده‌اند.

ورزشی برای گسترش زبان فارسی
همانطور که ذکر شد در این رشته اصیل ایرانی آموزش‌ها با نام‌های اصیل ایرانی انجام می‌شود. از این رو  450 واژه فارسی در این ورزش  استفاده می‌شود و این یعنی اشاعه فرهنگ ایرانی در دنیا. به گفته «منوچهری» اکنون در دنیا مربیان و ورزشکاران  80 واژه ایرانی را می‌شناسند. در تمام  دنیا  وقتی استاد وارد باشگاه می‌شود  همه می‌گویند «درود» و این کلمه پارسی است  و استاد نیز در پاسخ می‌گوید«سپاس». وی می‌افزاید:

« برای هر ضربه اسم فارسی گذاشته‌ایم. اگر ژاپنی به ضربه‌ای که با دست مشت شده، می‌زند،«سوکی»، می‌گوید. یک خارجی می‌گوید «پانچ» مربی‌ای که این رشته را حتی در امریکا، اسپانیا و فرانسه یاد می‌دهد، می‌گوید «مشت».   ضربه لگد در پای حریف و تن و سر را می‌گوید «تو ران»، «تو تن» و «تو سر».  و حتی مربیان حتی می‌توانند الفبای فارسی را بنویسند. مربیان باید کمی فارسی بدانند و این یعنی گسترش زبان فارسی در جهان. بنیانگذار این ورزش می‌گوید:«آیا این با ارزش نیست که وقتی ورزشکاران و مربیان امریکایی این رشته ورزشی با رئیس جمهوری ایران در نیویورک دیدار می‌کنند، فارسی سخن می‌گویند و از این ورزش با برند ایرانی تعریف می‌کنند.»

انتظار توجه به انجمن نوپای ایرانی
این انجمن نوپا برای گسترش خود در ایران و موفقیت در جهان نیاز به حمایت دارد. منوچهری می‌گوید:«ما تاکنون یک ریال دولتی نگرفته‌ایم و تمام هزینه‌ها را خود تأمین می‌کنیم. تاکنون فقط برای راه اندازی دفتر انجمن در تهران 53 میلیون تومان هزینه کرده‌ایم. خود من هزینه‌های بسیاری را شخصاً پرداخته‌ام و اسناد آن موجود است. 400 هزار دلار از هزینه‌هایی که تاکنون برای این رشته شده را با فروختن زمین کادویی پدرم به من در روز عروسی‌ام تأمین کرده‌ام و این را از روی علاقه و عرق ملی انجام داده‌ام چرا که معتقدم  حق ما ایرانی‌هاست.  فردا اگر من هم در این فدراسیون نباشم، این رشته ماندگار خواهد شد. انتظار این است که مسئولان بیایند، نگاه کنند و ببینند که مطابق با قواعد موجود وزارت ورزش،  ارزش سرمایه گذاری دارد. ورزشی که فرهنگ ایرانی و زبان ایرانی را در جهان گسترش می‌دهد ارزش توجه دارد.» (سوسن صادقی - ایران)